اسلام تركي

اسلام اگر در اعتقاد به كتابي واحد از وحدت برخوردار است، از بسياري جهات ديگر همچون ديگر اديان بزرگ تنوعي چشمگير دارد. تفاوتهاي موجود ميان نوع اسلام مسلمانان اندونزي و مالزي با مسلمانان خاورميانه يا فرق اسلام بوسني با اسلام عربستان براي يك ناظر بيروني غير متخصص در موضوع هم قابل درك است. بديهي است كه اين تفاوتها حاصل مجموعه تلاشهاي هر جامعه اسلامي در عرصه ساخت و سازهاي مادي و فرهنگي در طول تاريخ نزديك و دور آنهاست.
اينك در تمامي جوامع اسلامي دنيا مسئله رابطه تعاملي اسلام و دموكراسي غربي موجب بحثهاي زيادي شده است. طرح ساده شده اي از نقطه نظرهاي مرسوم در بحثهاي جاري را ميتوان به شرح زير ارائه داد:
الف: اسلام با دموكراسي غربي در تضاد بنيادي است. اين نظر مشتركا از سوي اصولگرايان اسلامي و محافل اسلام ستيز افراطي (با توجيهات نژادي و ايدئولوژيك) مدافعه ميشود.
ب: اسلام براي همزيستي با دموكراسي غربي تفاوتي ماهوي با ديگر اديان بزرگ ندارد و مانع تعيين كننده بر سر راه جوامع اسلامي براي ساختن دمكراسي هاي پايدار، همانا عقب ماندگي علمي، صنعتي و اقتصادي جوامع اسلامي است و نه برعكس.
در بحبوحه اينگونه بحثها بود كه اسلامگرايان تركيه از طريق انتخابات آزاد به قدرت بلامنازع سياسي رسيدند. بسياري از ايدئولوگهاي جمهوري اسلامي، پيروزي اسلامگرايان تركيه را پيروزي خودشان و نتيجه گسترش امواج انقلاب اسلامي از ايران به همسايه غربي خواندند غافل از اينكه اسلام تركي يك نمونه عيني است درست در جهت ابطال فلسفه وجودي رژيم فقاهتي جمهوري اسلامي مبني بر سازش ناپذير بودن اسلام و موازين دموكراسي غربي.
پيش از اين كشورهايي چون جمهوري آذربايجان و جمهوريهاي ترك آسياي مركزي، مالزي، اندونزي و بوسني در ارائه نمونه هاي متساهلي از جوامع اسلامي موفق بوده اند اما نقش تركيه بعنوان كشوري كه بيش از هر كشور اسلامي ديگر مركز جهان اسلامي بوده است و به لحاظ واقع شدن در بين همجواري ايران، عراق و جهان عربي از پتانسيل تاثيرگذاري زيادي برخوردار است. من به اين بحث باز خواهم گشت. تا بعد