Saturday, September 17, 2005

آذربايجان قلمي تهران سيلاحي قارشيسيندا

اون (10) تاريخي حاديثه

آذربايجان­ين يادداشيندا، سون 258 ايلليك بير دؤورو احاطه ائدن تاريخ، بوگونكو آذربايجاني تايماق اوچون غيرعادي بير اهميته ماليك دير. بو دؤرون حاكيم روحونو اؤزونده سيموللاشديران حاديثه­لرين نئچه سيني بوردا سادالاماق اولار:
نادرشاه اووشارين اؤلومو (24 يون 1747
فتحعلي شاه قاجارين آذربايجان استقلالينا سون قويماسي (1798)
آذربايجانين شيمالي خانليقلارينين روس اسارتينه توش گلمه­سي وآذربايجان اراضي بوتؤولويونون پوزولماسي (1812 دن باشلاياراق)
تبريزده ايرانين ايلك مطبعه­سي­نين ايشه باشلاماسي (1817)
شيمالي آذربايجاندا «اكينچي»نين نشره باشلاماسيله آذربايجاندا معاصير تورك ديللي مطبوعات­ين يارانماسي (22 ايول 1875)
جمعي 6 سونرا، ميرزا محمد طاهر تبريزي­نين استانبولدا «اختر» قازئتي­ني تأسيس ائتمه­سي (1876 جي ايلين يانوار آيينين 13-ي)
آذربايجانين فكري و حربي رهبرليگي آلتيندا باش وئرميش مشروطه اينقيلابي (1906)
شيمالي آذربايجاندا اسلام عالمينين ايلك جومهوريتي­نين يارانماسي (28 ماي 1918)
فارس ارتيجاسي نين آذربايجاني محو ائتمك قصد­يله ايراندا حربي حوكومت چئوريليشي (20 مارت 1920)
اون بيرينجي (11-جي) جي قيزيل روس اوردوسونون شيمالي آذربايجانا حربي باسقي­سي (28 آپريل 1920)


اشاره اولان حاديثه­لرين آرديجيليغينا ديقت ائدركن اونلارين منطقي تسللسولونو ده گؤرمك اولور. يعني قيزغين سياست مئيدانيندا گئري اوتورماغا مجبور اولان آذربايجان ميلتي، مطبوعات اوجاقلاري كيمي موهوم مدنيت سنگرلريني قوروب مؤحكملنديرمه­يه اوز گتيرير. «يا باشقلارينين توپراغيني فتح ائت يا يادلارين استيلاسينا دوشمه­يه حاضير اول»- دونيا سياستي­نين ده­يشيلمز قايداسي اولان عصيرده، نادرشاهين اؤلومو ايله آذربايجان توركو همداندان دربنده كيمي ياييلان تاريخي ارضي­سينه گئري چكيلير. بوتؤو آذربايجان استقلاليتي 51 ايل دوام ائسه ده، فارسيستاني اشغال ائده بيلمه­ين اورمو افشارلاري اؤزلريندن گوجلو قاجار توركلرينه مغلوب اولورلار. هم شاه خطايي و هم نادرشاه اؤز گوجلريني و مشروعيتلريني آذربايجاندان آلمشديلارسا، قجرلر اؤز حاكميتلريني آذربايجانين مغلوبيتي قاني اوزرينده قورورلار و طبيعي دير كي داها روس اردوسو قاررشيسينا الي بوش چيخمالي اولورلار. معلوم فاكتديركي شيمالي آذربايجانين روس استيلاسينا توش گلمه­سينده آذربايجاندا آنتي قجر احوال روحيه­نين بؤيوك رولو اولموشدور. ساده جه اشاره ائديم كي ايران روس موحاريبه­لري كيمي تاريخه دوشموش سيلسيله ساواشلارين بيرنجي و ايكينجيسي­نده، روس قوشونلاري­نين عالي حربي كامانداني (عالي نظامي فرماندهي) ائله فتحعلي­شاهين مغلوب ائتديگي محمدقولوخان افشار اورمولونون ايكي سرداري­نين عؤهده­سينده ايدي.

قجر سلاله­سي نين حاكميت اولدوزو پاريلداماميش، سولماغا باشلايير 51 ايلليك استقلايتي­نين مغلوبيتيني و شيمالي خانليقلارين روس اسارتنيه دوشمه­سينده آلديغي يارالاريني سيغاللايان آذربايجان، بيرداها آزاد بير حياتا چاتماغا آشاغيدان و ميلي مدنيتيني برپا ائتمكله باشلايير، ائله كي آذربايجان:

الف. مغلوبيتدن 19 ايل سونرا ايلك مطبعه و اوندان سونرا كيتاب و مطبوعات نشرينه باشالايير
ب. 89 ايلليك بير دؤورده ميللي مدنيت­ين برپاسي و فيكري اينتيباه دؤورونو اؤتركن موستقيل واحيد آذربايجانين پايتختي اورميه­ني فتح ائتميش قجرلره قارشي مشروطه اينقيلابين رهبرليگ ائديرلر.
ج. 99 ايل تبريز مطبعه­سينين يارانماسيندان و «اكينچي» نين نشره باشلاماسيندان 43 ايل سونرا شيمالدا روس اسارتينه سون قويوب، دموكراتيك جمهوريت يارانير.
د. 14 ايل اينقيلاب و اينقيلابي بحراندان سونر فارس استيلاسي جنوبدا و 23 آي آزادليق و استقلادان سونرا روس اسارتي شيمالدا برپا اولور. بو ايكي فاجعه­نين آراسيندا جمعي 39 گون فاصله وار.


بوگون بيز نادرشاه اووشارين اؤلوموندن 258 و بوتؤو آذربايجانين مغلوب اولماسيندان 207 سنه سونرا، آذربايجانين بوگونكو دورومون باشا دوشمك اوچون بو حاديثه­لره ديقتله باخمالي­ييق.

اولجه نادرشاه اووشار دؤورونده، او زامانين قايدالارينا تابع اولاراق، آذربايجان توركلريني بوتون ايرانا حاكيم و هيندوستان فتوحاتيندا گؤروروك. سني – شيعه و اونونلا آذربايجانلي – عثمانلي ضيديتلرينه سون قويماغا چاليشان نادرشاه شوبهه­لي بير طرزده قتله يئتيريلديگيندن سونرا، آذربايجان، شيمال­لي – جنوبلي 51 ايلليك، استيقلال دؤورونو ياشايير. اشغال ائديب، اشغال اولماماق شرايطينده ياشانان استقلادان سونرا مشترك مغلوبيتي تجروبه ائدن آذربايجان، ايكي­يه پارچالانيب و هر ايكي طرفده چوخ ضعيفله­نميش بير اسارت حياتي سورمه­يه باشلايير. سيموليك معنالا دولو اولان؛ بير-بيرينه ياخين بير زامان بؤلومونده هر ايكي تايدا هم اينقيلاب اولور و هم آزادليق و دموكراسي تجروبه­لري الده اولور. قيصا بير حاكميت و دموكراسي دؤورونون آردينجا مغلوبيت و يئني اسارت دؤورو باشلايير. بو اسارت دؤورو شيمالدا 71 ايل سورور و 1991 ده شيمالي آذربايجانين ايستيقلاليتي برپا اولانا كيمي دوام ائدير. جنوبدا هله 85 ايلدير كي بيز تاريخيميزين ان اوزون سورموش اسارتيني تجروبه ائديريك. باشقا سؤزله آذربايجان سون 258 ايلده، غلبه، ميللي آزادليق، مغلوبيت، ميللي اسارت و مدني حاضيرليق دؤرلريني كئچميشدير و بو مدني تداروك دؤورونده قلم و مطبوعاتين چوخ پارلاق بير رولو اولموشدور.

بو فنومثمنه بير معاصير دؤوردن بير مثال كيمي شهريارين «حيدرباباي سلام» پوئماسي اطرافيندا يارانميش كولتورل ميللي هيجان دالغالاري­نا اشاره ائتمك اولار. 1946 جي ايلده ميللي حوكومتين مغلوبيتيله ميللي غورو حيسي­ني لكه­لنميش گؤرن آذربايجان­ين هم ضيالي­لاري و هم كوتله­سي، استاد شهريارين بو مجموعه­سيني بير ميللي دايانيشما بايراغي كيمي باشلاري اوسته قالديريرلار. همين مسئله يعني كولتور و قلمين، سيلاح زورو قارشيسيندا اويناديغي رول، آذربايجان تاريخينده دائما تكرار اولان ترجيع بند كيمي آرايا چيخير.

يوخاريدا قيصاجا اشاره اولان حادثه­لرين، آذربايجان ميلتي­نين بوگونكو ياشاييشينا سالديغي كؤلگه­ني گؤرمك چتين دئيل­دير: بوگونكو آذربايجان­­ هم شيمالدا و هم جنوبدا باشدان كئچيرديگي تاريخي حاديثه لرين ايزليني داشيير. ائله 1920 ده ايراندا آذربايجانا قارشي حياته كئچيريلن «ايران نوين» پروژه­سي آذربايجان­ين آزادليق و دمكوكراسي احتيراصلاريني كنترول آلتينا آلماق مقصديله حياته كئچيريلمه­يه باشلادي. ايراني مونو كوكتورل و مونو ائتنيك بير جمعينته چئويرمك مقصديله «بير آللاه، بير ديل، بير بايراق بير ميلت» پروژه سي باشلادي.

بير ديللي مونو ائتنيك ايران يارداماق پروژه­سي 85 ايلدير كي اجرا اولماقدادير. 85 ايلدير كي، آذربايجانلي، اؤز اوشاغينا ايسته­ديگي آدي قويماق، اؤز ديلينده تحصيل سيتسمي الماق و حتي دونياسيني دگيشيندن سونرا، اؤز ديلنده يازيلميش بير قبير داشي آلتيندا اويماقدان محروم­دور.

ايرانا مدرن تئاتر بخش ائتميش آذربايجانين اؤز ديلينده اولان تئاترلاري چوخدان باغلانيب، حتي محتشم تئاتر بيناسي ديناميتله پارتلاديريليبدير. 1945 جي ايلده آذربايجانين ميللي حوكومتي­ تأسيس ائتدي­يي تبريز ونيورسيته­سينده آذربايجان توركجه­سيندن باشقا هر ديلده حتي اپرانتو ديليني اؤيرنمك اولار.

ايران، اسلام دينيندن اكسترم بير روايتله، بوتون انسانلارين حاقلاريني تاپتالايان دونيايه تئررور و وحشت صادر ائدن بير اؤلكه­دير. اسستحصال يئرينه نفت ساتماقدان گلن پوللاري تپه دن ديرناغا كيمي فاسيد بير سيستمده بير سيرا آداملار آراسيندا پاي – پوشك ائتمك و اهالي­ني دؤولتي و غير دؤلتي ناركو مافيانين گيروونا وئرن بير سيستم بو 85 ايلين نتيجه­سي­دير. اهالينين آراسيندا عنعنوي اخلاق سيستمي تام پوزولوب و اونون يئرينه دونيا اخلاقي باخيمدان ان فاسيد و غير ساغلام جمعيتي آلميشدير.

آذربايجانلي­لار و سايير غيرفارس ميللتلره قارشي مدني (كولتورسل) سوي قيريمي هم شاه رژيمي و هم اسلام رژيمي طرفيندن سيستماتيك بير طرزده حياته كئچير و فارس صيالي­لارين بير چوخو بو سوي قيريميني يا پاسيو سوسماقلاريلا تأييد ائديرلر يادا بيرباشا آكتيوجه­سينه بو سوي­قيريمي­نين مودافعي رولونو عؤهده­لرينه گؤتورورلر. بو ضيالي­لار و اؤزونو «ايران» آدينا منسوب ائتميش بير چوخ فارس سياسي قووه­لر، غير فارس ميللتلرين بو سوي قيريمي قارشيسسيندا گؤسترديكلري مقاويمت­ي خاريجي توطئه­لرين محصولو اعلان ائديرلر. آيدين دير كي، مسئله­ني بو كوبودلوقلا يالنيش بير آچي­دان (پرسپكتيودن) گؤرمك، حاكميت­ين بو ميللتلري ازمك سياستيني اعمال ائتمك اوچون داها يئني بهانه­لر وئرير.

عومومي سياسي بحران، ايراني بير يول آيريجيندا قويموشدور: دموكراتيك­لشمك يا گوندن-گونه دونيا سياست خريطه­سينده تكلشيب، سايير دونيادان تجريد اولماق.
ايران و اونو احاطه ائتميش بؤلگه­نين بير پارا اساسي بحرانلاريني نظره آلاراق، بو را ياشايان انسانلارين ياشاييشلاريندا راديكال بير ياخشيلاشما الده ائتمك اوچون بير پارا مسئله­لرين حلي قاچيلماز گؤرونور:

قادينلارين كيشي­لرله برابر حاقلاري تأمين اولمالي­دير. برابر امك قارشي­سيندا برابر معاش و سياسي قدرتن ياريسي قادينلار اوچون تضمين اولونمالي­دير. باشقا سؤزله «معاشين هاميسي و قدرتين ياريسي»
بوتون ميللتلر و ميللي قوروپلارين وارليغي (اكسيستنسي) اولدووقلاي كيمي قبول اولونمالي­دير. قدرت صاحيب­لرينين هوسلري اساسيندا باشقا ميللتلرين آسيمله ائديليب محو اولمالاريندان قوندارما «ميلت»لر ياراتماق پروژه­لري دايانديريلمالي­دير. نئچه مدنيتلي و نئچه ميللتلي اؤلكه­لرين ميللي، ائتنيك و كولتورل خريطه­سيني ده­ييشديرمه­يه دايير جهدلر، لغو اولمالي­ديرلار.
بؤلگه­ده مؤوجود اولان رسمي سرحدلر، بو و يا ديگر اؤلكه­نين خئيرينه ده­ييشديريلمه­دن اهالي­نين گل-گئدي، و اونلارين اقتصادي - مدني مناسبت­لريني راحاتلاشديرماق اوچون تدريجي پلانلار اساسيندا شفافلاشمالي­ديرلار.
بوتون بؤلگه­ده عموم بشري ديرلر و او جومله­دن انسان حاقلاري يئرلي قانونلاردان اوستون ساييلمالي­دير.
ايران، سايير بؤلگه دؤولتلري و دونيا اجتماعيتيله هارمونيك مناسبتلر ياراتمالي، قونشو و دونيا ميللتلري و دؤلتلري سيماسيندان دوشمن اوبرازي يارتمامالي­دير.

يوخاريدا كي شرطلرين يئرينه يئتيريلديگي حالدا، 35 مليونلوق گونئي آذربايجان ميلتي، ايراندا ياشايان سايير ميلتلرله بيليكده بير فدراتيو و دومكراتيك اؤلكه چرچيوه­­سينده فاناتيزم و دسپوتيزمدن اوزاق بير اؤلكه­نين يارانماسيندا اشتراك ائده­جكدير.

يوخاريدا اشاره اولان تاريخي عنعنه يه اويغون اولاراق، 85 ايل تهران رژيمي اسارتينده ياشايان آذربايجانين جنوب حيصه­سي، قيزغين مدني (كولتورل) سفربرليك دؤوورونو باشدان كئچيرير. سون ايللرده؛ موختليف آدلار آلتيندا، كيچيك و اورتا مقياسلي رنگارنگ پروفيل­لي مطبوعات اورقانلارينين سايي بعضا 100-ي آشميشدير.

سون ايللرده معاصير تئله- كامونيكاسيا اينقيلابي عوجوباتيندان، ايمكانسيز آذربايجان اوپوزيسيونو سون درجه­ده فايدالانميشدير.

موسيقي و تئاتر قوروپلاري اهميتلي بير مقياسدا آمما غير رسمي شكيلده چاليشماقداديرلار. هر ايل يون آيي­نين اورتاسيندا مليوندان آرتيق آذربايجانلي، افسانه­وي تاريخي شخصيت اولان بابكين دوغوم گونونو قئيد ائتمك اوچون اونون آديني داشايان قالايا توپلانيرلار. مينلرله شاعير، موسيقي­چي و هر جور ساز و سؤز اوستادلارينين بؤيوك مانيفستايونو كيمي كئچيريلن بو ايلليك قورولتايدا، مطبوعات و مئديا آداملارينين دا رولللاري اهميتلي و حتي تعيين ائديجي­دير. سياست مئيدانيندا مين-بير تهلوكه و قدغن­لرله قارشيلاشان آذربايجان، صاباحا گئدن يولونوداخيلده و خاريجده ياراتديغي مطبوعات و مئديا اورقانلاري ضياسيلا ايشيقلانديرير.

سكسان بئش (85) ايلليك ميلل ظولمون آغيرليغينا دؤزن گونئي آذربايجانين موقاويمت سنگرلري­نين آدلاري بوگون «اكينچي» و «اختر» يئرينه؛ «وارليق»، «نويد آذربايجان»، «سايان»، «يول»، «اؤيرنجي» و بو كيمي آدلانير. تهران رژيمي­نين كنترولوندان تام كناردا فعاليت ائدن آوروپا و آمئريكادا فعاليت ائدن آذربايجانلي تشكيلاتلارين ياراتديقلاري مئديا اورقانلارينين دا روللاري، آذربايجانا سو هاوا كيمي لازيم اولان سربست اينفارماسيا دؤورويه­سينده دانيلمازدير.

آذربايجان برداها اؤز اينتلكتوئل قووه­سيني آنتي دموكراتيك قووهلر قارشيسيندا سفبر ائتميشدير.

0 Comments:

Post a Comment

<< Home